SLAPP staat voor strategic litigation against public participation, intimiderende en vaak nutteloze rechtszaken waarmee machtige instanties hun minder vermogende critici het zwijgen willen opleggen. Op veel plaatsen in Europa is SLAPP aan een opmars bezig: Polen, Kroatië, Hongarije, … maar ook Italië en Frankrijk. Zelfs Zweden, volgens de World Press Freedom Index 2021 het land met de derde beste persvrijheid ter wereld, bleef met een zaak tegen het online magazine Realtid niet gespaard.
Aan de ene kant zitten de machtigen, de vastgoedconcerns, overheidsfunctionarissen en oliegiganten, aan de andere kant kleine internetredacties, freelancers, academici en ngo’s. In eigen land kregen onder meer Apache en EU Observer er meermaals mee te maken.
Een kleine rondvraag aan Vlaamse kant leert ons dat er in de sector wellicht echter ook een dark number is. Onderrapportage omdat het fenomeen nog niet afdoende herkend wordt of omdat het conflict na een tijd vertrouwelijk wordt afgehandeld. Het is precies op de zaken onder de radar dat Europa zicht wil krijgen, alvorens verdere maatregelen uit te dokteren. Momenteel ligt de focus op bindende maatregelen in grensoverschrijdende situaties. Andere instrumenten zoals een anti-SLAPP richtlijn die elke lidstaat vervolgens moet omzetten in nationale wetgeving, komen er voorlopig nog niet. Dat heeft te maken met de grote verschillen in de EU. Die verschillen zijn reëel maar misschien minder groot dan we denken.
De VVJ volgt dit vraagstuk op als expert via een werkgroep in de schoot van de Europese Commissie. Samen met de uitgevers roepen we op om, als je ooit met een naar jou aanvoelen ongefundeerde rechtszaak of dreiging te maken kreeg als gevolg van je berichtgeving, dat aan de VVJ te melden (charlotte.michils@journalist.be). Zodoende kan de VVJ alle zaken bundelen en doorpubliceren. Indien gewenst kan de melding ook rechtstreeks via onderstaande link worden doorgegeven.
De deadline om de online bevraging in te vullen is 10 januari 2022.
Naar de bevraging: EU action against abusive litigation (SLAPP) targeting journalists and rights defenders (europa.eu)
(CM)
