Het jaarlijks rechtsstaatrapport van de Europese Commissie prijst België vanwege de voortgang in het federale openbaarheidsdossier maar wijst op de noodzaak van verdere hervorming.
Naast mediapluralisme en mediavrijheid licht het het gerechtelijk apparaat, kader voor corruptiebestrijding en andere checks-en-balances door. Het is inmiddels aan zijn vijfde editie toe.
Afgezien van een algemene stand van zaken bevat het rapport ook een luik per lidstaat. Op het vlak van mediapluralisme en mediavrijheid is het zoals steeds overwegend positief.
Het roemt de constitutionele waarborgen inzake persvrijheid. Hoewel er forse mediaconcentratie in Vlaanderen en Wallonië is vormt de onafhankelijkheid van de mediaregulatoren en mate van transparantie over media-eigendom een goed tegengewicht. Tegelijk staat de onafhankelijkheid en performantie van die regulatoren onder druk. Dat komt onder meer door extra taken voor mediaregulatoren als gevolg van recente EU-regelgeving zoals de Digital Services Act en de European Media Freedom Act.
Kleine stapjes
Op het vlak van openbaarheid van bestuur zijn er volgens Europa stappen gezet met de federale adoptie van het zogenaamde Tromsø-verdrag van de Raad van Europa inzake openbaarheid van bestuur. Daarnaast verwijst het naar de recent goedgekeurde wet inzake federale openbaarheid van bestuur dat – weliswaar kleine – stapjes voorwaarts zet op het vlak van passieve en actieve openbaarheid van bestuur.
Tot slot is de Europese Commissie bezorgd over het veiligheidsvraagstuk. Aan de basis liggen onder meer de rapporten van persveilig.be alsook de laatste editie van de profielschets van de Belgische journalist, onderzoek onder leiding van de UGent, ULB en de Université de Mons.
Gemiste kans
Met het rapport toont de Europese Commissie zich een zeer milde ouder. Mediaconcentratie mag dan ingegeven zijn door financiële leefbaarheid, ze blijft een aanslag op een pluriform media-aanbod.
Ook op het vlak van federale openbaarheid is de analyse opvallend mals. VVJ argumenteerde eerder dat de weinige verbeteringen niet opwegen tegen de twee nieuwe absolute uitzonderingen die de nieuwe wet invoert. Bovenal is het een gemiste kans dat de nieuwe wet het beroepsniveau niet beslissingsbevoegd maakte. Laat daar de komende beleidsperiode nu toch eens echt verandering in komen.
Charlotte Michils
Download het rechtsstaatrapport van 2024 (Engels)
Download het hoofdstuk over België (Engels)
(foto: Belga)
