De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) blijft zich zorgen maken over de ambities in sommige politieke kringen om de greep op publiek gefinancierde nieuwsmedia te vergroten. Volgens minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) is die ongerustheid nergens voor nodig.
De nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse overheid en de VRT blaast wat dat betreft warm en koud. Enerzijds wordt er ingezet op kwalitatieve informatie en onafhankelijkheid van de redacties, anderzijds wordt de onpartijdigheidsplicht in een bijna mathematisch keurslijf geduwd (‘elke mening telt’) en moet de VRT zich aan een extra monitoring hiervan onderwerpen.
De VVJ wijst erop dat de decretale onpartijdigheidsplicht van de omroepen (publieke en private) nu al door de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) wordt gecontroleerd. De VVJ herinnert er verder aan dat de substantiële roeping van journalisten is om in alle onafhankelijkheid correct te berichten over wat er in de wereld gebeurt, met respect voor de beroepsethische normen die de sector daarbij zelf bepaalt. Ook de onpartijdigheidsplicht moet in dat kader worden gesitueerd. De VVJ verzet zich krachtig tegen elke (pseudo)politieke controle op het werk van de omroepredacties en hun journalisten, die alleen maar fnuikend kan zijn voor de redactionele onafhankelijkheid en de persvrijheid.
De VVJ waarschuwt ook voor de sterke Vlaamse oriëntatie die van de openbare omroep wordt verwacht. Dat er vanuit een Vlaamse affiniteit nieuws wordt verstrekt voor alle Vlamingen is evident. Maar nooit kan het de taak van redacties zijn om een Vlaamse identiteit te promoten of – erger nog – te construeren. Een dergelijk dirigisme maakt van journalisten loutere instrumenten voor politiek-ideologisch gebruik.
Veel zal tot slot afhangen van de feitelijke mogelijkheden die de VRT-nieuwsredacties zullen behouden om hun werk te doen. Het budgettaire toekomstscenario voor de volgende jaren doet hier het ergste vrezen. Om de bijkomende verwachtingen op het vlak van factchecking, bestrijding van desinformatie en onderzoeksjournalistiek waar te maken zal de VRT nochtans alle middelen nodig hebben.
Andere publiek gefinancierde nieuwsmedia worden zo mogelijk nog meer in hun onafhankelijkheid en kwaliteit bedreigd. De VVJ nam eind 2020 met ontzetting kennis van enkele politieke tussenkomsten in het Vlaams Parlement met betrekking tot BRUZZ. Daar werden concrete redactionele nieuwskeuzes rechtstreeks gelinkt aan de verdere dotatie voor BRUZZ in het kader van diens nieuwe beheersovereenkomst.
En ook voor belendende percelen is het probleem reëel. Parastatale fondsen zoals het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) werken eveneens met dotaties maar moeten even goed onafhankelijke keuzes kunnen maken.
De VVJ dringt opnieuw aan op gepaste politieke afstandelijkheid en respect voor de journalistieke onafhankelijkheid, ook bij publiek gefinancierde nieuwsmedia. Enkel op die manier kunnen deze media hun vertrouwensrol ten aanzien van het publiek blijven waarmaken. En enkel op die manier kunnen we allen samen de pandemie van fake news en desinformatie indijken. Welke ontwrichtende effecten die op een samenleving kunnen hebben, is zopas nog eens dramatisch duidelijk aangetoond in de VS.
Raad van bestuur VVJ, 12 januari 2021
Reactie Benjamin Dalle - VVJ
“De autonomie van redacties is fundamenteel in het Vlaams mediabeleid, daar sta ik als minister van Media garant voor” zo reageert minister Dalle op het persbericht van de Vlaamse Vereniging van Journalisten. “Op geen enkele manier kan er sprake zijn van politieke inmenging of druk bij de redacties. In alle beleidsdocumenten en in alle tussenkomsten namens de regering heb ik hier al de nadruk op gelegd. Ik betreur dat de VVJ deze woorden in twijfel trekt.”
Verder is de minister het niet eens met enkele veronderstellingen en aannames die door de VVJ naar voor worden geschoven. “De indruk wordt gewekt dat de beheersovereenkomst van de VRT de taak geeft aan de VRT om de Vlaamse identiteit te construeren. Dit is onjuist. Wel werd opgenomen dat de VRT, als grootste Vlaamse cultuurinstelling, de Vlaamse identiteit in al haar verscheidenheid uit moet dragen en de diversiteit in de samenleving moet laten zien. Ik benadruk hier nogmaals bij dat het de redacties zijn die bepalen wat wordt gebracht als nieuws.”
Ook met betrekking tot de monitoring van de onpartijdigheid is het bericht onjuist: “Nergens wordt gezegd dat de VRT in een mathematisch keurslijf wordt geduwd.” Onlangs gaf de minister in het parlement nadere toelichting bij. “Het zijn niet de politici die zullen toezien op de onpartijdigheid van de VRT. De Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) staat in voor de externe controle van de KPI’s, de doelstellingen, en dus ook van deze,” aldus de minister, “De VRM kan een beroep doen op externe expertise en dat is wat hier zal gebeuren. De VRM zal ter zake een overheidsopdracht realiseren en plaatsen om dit verder uit te werken.”
De minister betreurt de teneur van het bericht en zal in gesprek gaan met de VVJ om toelichting te geven bij zijn beleid.
Tom DEMEYER
Woordvoerder
Kabinet van Benjamin DALLE
Vlaams minister van Brussel, Jeugd en Media
