De Kongolees is Congolees geworden. En ochtendappèl is nu – o gruwel – ochtendappel. Maar een specialité wordt dan weer wel een spécialité. Met een accent erbij dus.
Het hoofdstuk “los, aaneen of met een koppelteken schrijven” zal menig quizmaster in vervoering brengen. Wat voorbeelden: het is democratisch socialist, maar wel sociaaldemocraat, nationaalsocialist, sociaaleconomisch, radicaalfeministisch, sociaalwetenschappelijk, enzovoort. Zelfs de bas-aria is een basaria geworden. Maar transalpijns en Sovjetrussisch worden dan weer trans-Alpijns en Sovjet-Russisch.
Samenstellingen met ‘privé’ worden nu in één woord geschreven (zonder koppelteken), maar samenstellingen met ‘ik’, ‘jij’ of ‘wij’ krijgen een koppelteken: de ik-figuur, het wij-gevoel.
De tussenletters ‘e’ of ‘en’ zijn ook goed voor kopbrekens. Je zult als leraar Nederlands maar moeten uitleggen waarom een koekenbrood nu een koekebrood wordt, maar een paddestoel een paddenstoel moet zijn.
“In principe hebben die Nederlandse kranten wel gelijk”, zegt Paul Jonnet, eindredacteur en taalman bij Gazet van Antwerpen. “Al dat gerommel met de spelling is niet goed. Maar je moet je lezers niet opzadelen met nog eens een eigen spelling die afwijkt van de officiële spelling. Het is zo al moeilijk genoeg.”
GvA schakelt deze week over op de nieuwe spelling en heeft voor haar redacteurs een handleiding in de maak. In september worden op de redactie nog enkele korte informatiesessies gehouden en daarna wordt iedere journalist geacht enige zelfstudie te verrichten.
Eind deze maand – net voor het begin van het schooljaar – zal de krant nog wat promotie voeren rond de nieuwe spelling.
De Tijd werkt ook volgens het Groene Boekje en daar hebben de redacteurs binnenshuis een korte opleiding gehad, meldt eindredactrice Ann Welter.
Het Laatste Nieuws zal de nieuwe spelling invoeren op 1 oktober. “We willen onze mensen de tijd geven zich in te werken”, zegt chef-eindredactie (met koppelteken) Edwin Ceulebroeck. De redacteuren krijgen een handleiding en een aangepaste spellingchecker op hun computer.
“Het gaat om minder dan 1 procent aanpassingen. Daar hebben we geen problemen mee”, zegt Peter Cuypers, chef-eindredactie bij De Standaard. Een alternatief Wit Boekje, zoals enkele Nederlandse media dat willen uitbrengen, ziet hij niet zitten. Maar er bestaat wel nog enige discussie over een aantal zaken, zoals samenstellingen als christendemocratisch of radicaalfeministisch. Een vreemd woordbeeld, lijkt dat.
“Maar het blijft een vrij marginale aanpassing”, aldus Cuypers. “Bovendien gaat het om de officiële spelling, zoals die in het onderwijs wordt gehanteerd. Wil je als krant bruikbaar zijn in het onderwijs, dan moet je meegaan. Onze redacteurs hebben informatie gekregen over de nieuwe spelling en de spellingchecker is aangepast.”
Bij De Morgen zijn ze niet wild van de nieuwe regels, maar ze volgen het nieuwe Groene Boekje, omdat daar een consensus over is ontstaan. “Hoe meer redacties dezelfde spelling volgen, hoe minder ingewikkeld het is”, legt eindredactrice Hadewych Van den Bossche uit. “Maar ik kan me voorstellen dat veel mensen zeggen ‘Ze bekijken het maar, ik doe niet mee’. Maar het is wel de spelling die in het onderwijs geldt, en als krant heb je toch ook een zekere voorbeeldfunctie. Dus ja, we doen mee.”
Voor de schrijvende redacteurs is niks speciaal gedaan. Die leren het wel in de praktijk, heet het. Voor de eindredactie is op een vergadering wat uitleg gegeven en zijn het nieuwe Groene Boekje en de nieuwe Van Dale uitgedeeld. “En eindelijk lopen die twee eens gelijk”, verzucht Van den Bossche.
Ook het agentschap Belga, waar de eindredactie volgens taaladviseur Luc Menten is opgeheven, volgt de nieuwe spelling. “Er is weinig keuze, het is gewoon de officiële spelling”, aldus Menten. “En in Nederland volgt ook het ANP die spelling.”
Bij de weekbladen zijn soortgelijke meningen te horen. “Toen de nieuwe spelling vorig jaar bekend werd gemaakt, hebben we erover gesproken op groepsniveau, met heel Sanoma”, zegt Ann Brouckmans, de hoofdredactrice van Flair. “En we hebben ervoor gekozen om volgens het Groene Boekje te werken, omdat ook onze Nederlandse zusterbladen dat doen. Het is trouwens ook in Vlaanderen de trend om daarin mee te gaan.”
“Dwarsliggen? Nee, hoe kom je erbij?”, lacht Jörgen Oosterwaal, hoofdredacteur van Humo. “We hebben ons tijdens een redactievergadering, maanden geleden, afgevraagd of we met de contesterende Nederlandse kranten moesten meedoen aan de alternatieve spelling. Eén man was sterk vóór, maar onze eigen eindredactie vond de nieuwe spelling een versoepeling. Onlogische dingen blijken aangepast. Dus passen we die spelling toe. We zijn strikt in die dingen.” (lacht)
P-Magazine sluit daarbij aan en gaat volgende week zelfs een groot stuk brengen over de nieuwe spelling. Uiteraard, de stijl van het blad getrouw, op een speelse manier, met een quiz erbij, meldt eindredacteur Bavo Vermeulen.
Knack is in januari al overgestapt, “maar we behouden ons het recht om hier en daar nog een eigenzinnige mening te hebben over bepaalde schrijfwijzen”, besluit eindredactrice Tanja Vanhoecke.
(Ivan Declercq)
Even testen?
http://webhost.ua.ac.be/centrum/N/cursussen/nederlands/spellingtest.htm (foto: Bert Van Den Broucke, Photo News)
