Met de coronacrisis schakelde onze digitale nieuwsconsumptie nog een versnelling hoger. Tegelijk neemt de bezorgdheid over misleidende online informatie toe, zeker bij jongeren. Dat leert het nieuwe Digital News Report van het Reuters Institute for the Study of Journalism, dat ook weer een Belgisch luik omvat.
door Robbe Vandegehuchte
Voor bijna de helft van de ondervraagden zijn onlinemedia de belangrijkste nieuwsbron. 70% van hen consumeert dat nieuws via sociale media, 30% via websites. Jonge mensen consumeren het gros van hun nieuws in lokale en internationale groepen op sociale media.
Onder meer Belgen stellen zich wel ernstige vragen bij de betrouwbaarheid van online nieuws. Minder dan 20% gelooft het nieuws dat via sociale media wordt verspreid. Ike Picone, docent en coördinator van het Belgische luik in het nieuwe Reuters-rapport, merkt een relevant verschil volgens leeftijd. Bij de min 35-jarigen heeft 37% vertrouwen in het nieuws, bij mensen boven de 35 is dat 57%.
Zo’n 56 % van alle respondenten wereldwijd is bezorgd over wat ‘echt’ en wat ‘fake’ is. 58% wil bovendien dat online platformen mogelijk inaccurate informatie blokkeren, zelfs indien dit impliceert dat die platformen dan over ‘de waarheid’ beslissen. In lijn hiermee zegt de helft van de Vlamingen gekant te zijn tegen gerichte en slecht gereguleerde online advertenties.
Coronanieuws
Specifiek wat de berichtgeving over corona betreft, is het vertrouwen in de grote nieuwsmerken wel redelijk hoog, zelfs dubbel zo groot als het vertrouwen in sociale netwerken. Dat stemt het Reuters Institute hoopvol, want de coronasaga heeft ons opnieuw ‘de waarde, de kritische en verbindende rol van geverifieerd traditioneel nieuws doen beseffen’. Televisienieuws (+14% in Europa) werd gretig geconsumeerd tijdens de lockdown.
Toch heeft corona vooral de verdere digitalisering van nieuws in de hand wordt gewerkt, en dit ten koste van print. Meer dan ooit gebruiken mensen sociale media of groepchats als ‘alternatieve bron’ om nieuws te volgen. Daarbij nemen ze dan maar zelf de verantwoordelijkheid om foutieve informatie te herkennen. Zo’n 35 % van de ondervraagden geeft aan Facebook of WhatsApp te gebruiken om informatie te vinden over het virus.
Fake
De aanpak van fake news en misleidende (politieke) communicatie blijft een grote uitdaging. De helft van de respondenten in het Reuters-onderzoek wil dat de media verspreiders van valse informatie vermelden, terwijl 29% verkiest dat het nieuws geen aandacht besteedt aan inaccurate informatie. Hoe dan ook vraagt 60% om objectief nieuws, terwijl toch 28% kiest voor nieuws dat de eigen overtuigingen versterkt.
Oplossingen zijn het geven van duidelijke waarschuwingen bij online berichten en het factchecken van fake news. Intussen staat een verdere overheidsregulering van de ‘grote spelers’ hoog op de agenda in zowel Brussel als Washington. ‘Tech is verantwoordelijk voor de inhoud op zijn platformen’, beaamt het Reuters Institute in zijn rapport.
Winner takes most
Blijft de vraag in welke mate de groeiende digitale consumptie van het nieuws ook financiële opbrengsten levert aan de nieuwsmedia. De nieuwe Reuters-survey leert dat mensen effectief meer betalen voor nieuws, maar toch vooral in rijkere landen. Bovendien zijn het meestal grote merken of nichespelers die met het leeuwendeel van betalende abonnees gaan lopen. Die ‘winner-takes-most-dynamiek’ belet niet dat wereldwijd mensen nog altijd niet kiezen voor betalend nieuws. Reuters beveelt dan ook aan dat lokale media worden gesteund door de overheid of de tech-industry, weliswaar zonder dat dit gevolgen heeft voor hun onafhankelijkheid.
Volgend jaar wordt alleszins cruciaal, aldus nog het Digital News Report. Daarbij moet alles worden gezet op het herwinnen van vertrouwen. Formats die daarbij kunnen helpen zijn podcasts met waardevolle en verbindende informatie, nieuwsbrieven, push-berichten op de smartphone en abonnementen.
Lees meer over het Belgische luik in DeMorgen / DeStandaard
