De onafhankelijke werking van de vier redacties binnen Mediahuis – de uitgever van De Standaard, Het Nieuwsblad/De Gentenaar, Het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen – staat (eindelijk) officieel op papier. Op 12 januari hebben de hoofdredacteuren en vertegenwoordigers van de verkozen redactieraden van de vier kranten samen met de directie van Mediahuis het redactiestatuut ondertekend.
Dat redactiestatuut bevat niet alleen belangrijke afspraken over de onafhankelijkheid van de redacties, maar ook over de relaties tussen journalisten, hun hoofdredactie en de uitgever. “Eigenlijk is die onafhankelijkheid van onze redacties een evidentie”, zegt Gert Ysebaert, de ceo van Mediahuis. “Redactionele vrijheid was altijd al vanzelfsprekend binnen de uitgeversbedrijven Corelio en Concentra, die samen Mediahuis hebben gevormd. Maar dat historische gegeven is nooit zwart op wit op papier gezet. Als grote mediaspeler willen we onze verantwoordelijkheid nemen en hebben we de opmaak van het redactiestatuut beloofd. Nu is het eindelijk zo ver, en dat is een goede zaak.”
Reeds kort na de oprichting van Mediahuis, in 2013, zijn de eerste, aftastende gesprekken tussen de nieuwe directie, de hoofdredacties en de vier redacties opgestart, op initiatief van de VVJ-delegaties. De afwikkeling ervan heeft wat meer tijd gevergd dan aanvankelijk gedacht. Zo moesten er vier representatieve redactieraden worden gevormd, na een verkiezing onder de collega-journalisten. En binnen Mediahuis gingen er vorig jaar veel tijd en energie naar de onderhandelingen over een nieuwe, uniforme cao voor alle journalisten (en bedienden).
De tekst van het redactiestatuut is identiek voor de vier krantentitels. Op één onderdeel na: voor elke krantentitel is een aparte Beginselverklaring opgesteld, die de identiteit en eigenheid van de (papieren en digitale) krant weergeeft. Goed om weten: voor dit onderdeel van het statuut hebben de hoofdredacteuren rechtstreeks met hun redactieraad overleg gepleegd, zonder tussenkomst van de directie.
Overleg
De journalisten bij Mediahuis beseffen maar al te goed dat de tekst van het redactiestatuut slechts waarde krijgt door een correcte toepassing ervan in de dagelijkse praktijk. Het komt er voor de redacties van De Standaard, Het Nieuwsblad/De Gentenaar, Het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen dus op aan om de mooie principes concrete werkelijkheid te laten zijn. Niet alleen bij het maken van de krant en de daarbij horende bijlagen en weekendmagazines, maar ook bij de online verslaggeving op de verschillende nieuwssites.
De bewaking van het redactiestatuut ligt in de eerste plaats in handen van de betrokken hoofdredacteuren en de vier redactieraden. Die redactieraden fungeren als ‘antennes’ op de werkvloer. Zij zijn de spreekbuis van wat er bij de journalisten leeft, en brengen hun bekommernissen, vragen en opmerkingen over bij de hoofdredactie en, indien nodig, bij de uitgever.
Bij conflicten zijn zij de bevoorrechte gesprekspartner. Ze kunnen op elk moment een gesprek aanvragen met de hoofdredactie en/of de uitgever. Het statuut bepaalt dat er sowieso minimaal tweemaal per jaar overleg moet zijn tussen de raad en de hoofdredactie.
Daarnaast kan een hoofdredacteur aan de redactieraad vragen om te bemiddelen met de uitgever als die niet op een lijn zit met de hoofdredactie over de toepassing van het statuut.
De uitgever van zijn kant verbindt er zich toe om een strikt onderscheid te handhaven tussen de redactionele berichtgeving en commerciële inlassingen, zoals advertenties of publireportages. Hij onthoudt zich ook van elke druk op of inmenging in de berichtgeving en engageert zich ertoe om (politieke) druk van buitenaf af te weren.
Deontologie
Bij de benoeming van een nieuwe hoofdredacteur moet de uitgever voorafgaand overleg plegen met de redactieraad, die hem een advies aflevert (en daarbij de nodige discretieplicht in acht neemt). Bij het ontslag van de hoofdredacteur wordt de redactieraad rechtstreeks door de uitgever ingelicht.
Opgelet: de redactieraden hebben geen rol te spelen in sociaal-economische dossiers, zoals onderhandelingen over loon- en arbeidsvoorwaarden. Dat blijft het domein van de vakbonden en ook de VVJ speelt hierin haar rol.
Tegenover de redactionele vrijheid staat de plicht om correct, betrouwbaar en evenwichtig te werken, volgens de journalistieke deontologie. Het statuut verwijst uitdrukkelijk naar de bestaande codes over journalistieke rechten en plichten, zoals de Code van de Raad voor Journalistiek, maar ook bijvoorbeeld naar het protocol over voorkennis en koersmanipulatie.
Tot slot, maar zeker niet de minst belangrijkste passage: het redactiestatuut blijft ook na een eventuele verkoop van een of meerdere kranten door Mediahuis overeind. De nieuwe eigenaar/uitgever is gebonden door deze tekst.
Johan Rasking
