Op hun website zetten de cultuurjournalisten – onder wie nogal wat freelancers – hun visie uiteen en kunnen geïnteresseerden de actie steunen door het doorsturen van een mail, door het bestellen van pins en affiches en door het doneren van een bijdrage voor het dekken van de kosten van de actie. Een papieren petitie kan worden gedownload. Ze hebben daarnaast ook een groep op Facebook gecreëerd.
Vanavond, 2 februari, lanceren ze officieel hun actie tijdens de uitreiking, om 20 uur, van de Vlaamse Cultuurprijzen in het cultuurcentrum van Hasselt, een organisatie van Cultuurnet Vlaanderen.
Veel cultuurpagina’s in kranten en weekbladen zijn het werk van gespecialiseerde freelancejournalisten. Zij stellen nu vast dat in de kwaliteitskranten steeds minder plaats is voor kritische cultuurjournalistiek. Met ‘toegankelijkheid’ als alibi lijken de media hun kritische reflectie overboord te gooien, menen de cultuurjournalisten. En in besparingoperaties lijken de media vooral de cultuurrubrieken in het vizier te hebben.
Uitgevers en omroepen moeten de shoppende mediaconsument proberen te bereiken en doen dit door het focussen op pure nieuwsfeiten en het leveren van service, in de vorm van een gids voor het groeiende culturele aanbod. Dat vertaalt zich, aldus de cultuurjournalisten, in het steeds vaker toepassen van toegankelijke formats en door het aandacht geven aan mediagenieke gebeurtenissen en bekende namen, dit ten koste van recensies van culturele activiteiten. De aankondiging van iets blijkt voor de media belangrijker te zijn geworden dan de kritische recensie ervan. En als selectiecriterium geldt in toenemende mate het aantal mensen voor wie de culturele activiteit herkenbaar wordt geacht.
De cultuurjournalisten klagen ook aan dat kranten hun experts van hun specialiteit lijken weg te halen, een soort jobrotatie om ‘de nodige distantie te bewaren tegenover het terrein’.
Voorts signaleren ze een aantal tendensen die aantonen dat het inhoudelijke het in de praktijk aflegt tegen andere overwegingen. Zo moet vaak elke dag iets over een festival worden geschreven omdat daarover een deal is gesloten met de organisatoren van het festival. Of worden lijstjes met niet te missen films gepubliceerd nog voor de recensent de films heeft kunnen beoordelen.
De aandacht gaat ook meer uit naar het spectaculaire (zoals de recordprijs voor een kunstwerk) dan naar het inhoudelijke, met ook veel belangstelling voor ‘human interest’. Voorts is het marketingdenken doorgetrokken naar de redactievloeren: de eindredactie wil in de eerste plaats van de cultuurrecensent horen hoeveel volk op een gebeurtenis afkomt, om het belang ervan af te wegen.
De cultuurjournalisten wijzen op een grote paradox: de kwaliteitskranten willen zich profileren als meerwaardezoekers, maar ze bouwen wel de voorwaarden daartoe af: bij De Morgen bijvoorbeeld blijkt het aantal cultuurmedewerkers gehalveerd in vier jaar tijd en wordt steeds meer een toevlucht gezocht in het overnemen van persberichten. Volgens de recensenten zagen de kwaliteitskranten daarmee de tak af waarop ze zitten: ‘het verschil maken’ is namelijk de economische bestaansreden van die kranten. Op termijn verliezen ze het vertrouwen van de cultuurconsument, wat door adverteerders en cultuurhuizen niet onopgemerkt blijft.
De cultuurcritici vragen dan ook dat er ruimte blijft voor recensies, als aanvulling op aankondigende bijdragen. Ook zouden kranten moeten opteren voor vaste medewerkers met expertise om het cultuuraanbod kritisch te bekijken, naast een brede waaier van freelancers met specifieke kennis op hun terrein.
Vanavond, 2 februari, wordt de actie ‘Press For More’ in gang gezet in Hasselt, bij de uitreiking van de Vlaamse Cultuurprijzen. Het is de start van een drie maanden durende campagne met wellicht een grootse afsluiter in De Vooruit in Gent.
Het is allemaal van nabij te volgen op www.pressformore.be.
(I.D.)
