De Londense rechter Vanessa Baraitser heeft op 4 januari beslist dat Julian Assange, de man achter WikiLeaks, niet wordt uitgeleverd aan de VS.
De Amerikanen eisten Assanges uitlevering wegens de verspreiding in de jaren 2010-2011 van ruim 470.000 geheime documenten met onthullingen over onder meer oorlogsmisdaden van VS-militairen in Irak en Afghanistan. De Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) is, samen met de Engelse en Australische journalistenverenigingen, opgetogen over het vonnis. Toch is er ook ontgoocheling, omdat rechter Baraitser haar uitspraak niet baseerde op de persvrijheid die ernstig werd bedreigd. Wel stelde ze vast dat er in de Amerikaanse gevangenissen onvoldoende waarborgen zijn om Assange van zelfdoding te weerhouden.
Julian Assange werd in 2012 in Engeland opgepakt nadat Zweden om zijn uitlevering had verzocht wegens een klacht van twee vrouwen over seksueel misbruik. Die procedure werd intussen afgesloten zonder gevolg. Maar omdat intussen ook de VS om zijn uitlevering hadden verzocht, kwam Assange slechts vrij onder voorwaarden en verschanste hij zich voor het Engelse gerecht in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen. Daar werd hij in april 2019 alsnog gearresteerd, waarna hij in de gevangenis vloog voor schending van de opgelegde vrijlatingsvoorwaarden.
Mentaal ongezond
Dat rechter Baraitser zich ernstig zorgen maakt over de mentale gezondheid van Assange, komt niet als een verrassing. Een VN-expert wees eind vorig jaar na een bezoek aan hem in de gevangenis al op typische symptomen van langdurige psychologische marteling, chronische angst en een intens trauma. Die waren wel degelijk levensbedreigend voor Assange, aldus expert Nils Melzer.
Diverse journalistenverenigingen hebben zich fors verzet tegen de uitlevering van Assange aan de VS, maar dan wegens de ernstige bedreiging voor de vrije meningsuiting en persvrijheid. Ze klaagden aan dat de VS misbruikt maakte van de spionagewetgeving om de onthullingen door WikiLeaks van de oorlogmisdaden in Irak en Afghanistan en Irak te criminaliseren. De VS claimen liefst 17 inbreuken op deze wetgeving en daarnaast nog eens de hacking van computers. Deze argumenten weerhield rechter Baraitser dus niet. En dat was evenmin het geval voor het argument dat het hier om een politiek proces ging geïnspireerd door VS-president Trump.
De VS kondigden meteen hoger beroep aan tegen de beschikking van niet-uitlevering. Woensdag bekijkt de Londense rechtbank of ze in tussentijd Assange al dan niet op borgtocht vrijlaat.
234 gevangen journalisten
De IFJ herinnerde er naar aanleiding van het vonnis nog aan dat Assange slechts één van de 234 journalisten is die momenteel wereldwijd gevangen worden gehouden wegens hun beroepsactiviteiten. Ook zij wachten dringend op hun vrijlating, aldus de IFJ.
Overigens beschouwt de IFJ Assange wel degelijk als journalist, ook al beperkte WikiLeaks zich steeds tot de levering van geheime documenten aan media wereldwijd. Assange is immers lid van de Australische journalistenvereniging MEAA en houder van een internationale IFJ perskaart. IFJ-medewerker Tim Dawson, die het proces-Assange versloeg, beklemtoont dat een van de Amerikaanse aanklachten tegen hem is dat hij klokkenluider Chelsea Manning actief aanmoedigde om meer informatie ter beschikking te stellen. En dat is nu eenmaal typisch journalistiek werk.
Luc Vanheerentals
