Een UA-onderzoek levert kritiek op de coronaberichtgeving in de journaals van Eén en VTM het voorbije jaar. Volgens de academici Stefaan Walgrave en Ine Kuypers leek die verslaggeving zelfs even op die in Rusland en China. Verantwoordelijken van beide redacties reageren heftig op dat laatste.
De Antwerpse onderzoekers analyseerden de thema’s die in de eerste tien maanden van 2020 aan bod kwamen in de hoofdjournaals op Eén en VTM. Met de aanslepende federale regeringsvorming en het aantreden van de regering-De Croo was 2020 een politiek nieuwswaardig jaar, maar toch halveerde de aandacht voor politiek van 34,9% tot 17% op Eén en van 24,6% naar 13,3% op VTM. Ook de thema’s migratie, criminaliteit, milieu en natuur en mobiliteit kwamen veel minder aan bod.
Walgrave en Kuypers stelden verder vast “dat de regeringsstem die het beleid uitvaardigt en verdedigt dominant in het nieuws aanwezig was”. De oppositie verdween zo goed als helemaal uit het nieuwsaanbod. Wat de berichtgeving over corona betreft, nam de regering liefst 98% voor haar rekening. Zowel op Eén als op VTM daalde het aandeel oppositiestemmen in de volledige spreektijd tot minder dan 5%.
Ook het grote beroep op medische wetenschappers viel de UA-onderzoekers op. Dat duidt volgens hen op een uitgesproken medische benadering van het nieuws. Voor niet-medische invalshoeken werd vooral het middenveld aan het woord gelaten, en nauwelijks experten.
VRT: nood aan informatie
De VRT-hoofdredactie heeft het moeilijk met het UA-onderzoek. Dat de politieke oppositie de eerste maanden van de pandemie weinig aan bod kwam, wijt ze aan de impact van het gebeuren op de Wetstraat. “De klassieke debatten tussen meerderheid en oppositie werden – zeker in de beginfase – vervangen door een bijna exclusieve focus op de aanpak van de crisis. Maar het is een terechte vaststelling dat de oppositie de eerste maanden wel heel weinig aan bod is gekomen.”
De grote aanwezigheid van medische experts was allereerst een gevolg van “de enorme nood aan informatie over het virus en de gevolgen ervan”. Maar hoofdredacteur Dimitri Verbrugge wijst ook op het feit dat het “maandenlang niet altijd eenvoudig was om politici in de tv-studio’s te krijgen”. “Net zoals we gaandeweg bijgestuurd hebben om andere politieke stemmen te laten horen, hebben we ook inspanningen gedaan om een bredere waaier aan medische en andere experts op te voeren”, aldus nog de VRT-hoofdredactie.
Overigens waren er ook nog andere nieuwsprogramma’s dan het hoofdjournaal om informatie te verschaffen. Zo onthulde Pano hoe makkelijk het virus zich na de krokusvakantie van 2020 in ons land kon verspreiden, hoe de strategische voorraad mondmaskers kon verdwijnen en wat er zoals misliep met contracttracing.
VTM: drie golven
DPG/Newscity/VTM-hoofdredacteur Nicholas Lataire wijst op de evolutie van de journalistieke benadering tijdens de coronacrisis. Hij ziet drie ‘journalistieke coronagolven’. In maart 2020 waren alle mensen – en dus ook de media – op zoek naar expertise en antwoorden op hun vragen. “Die kwamen letterlijk bij duizenden per uur op de redacties binnen”, zegt Lataire. “Het was toen de taak van de media om antwoorden te geven en die voor te leggen aan de mensen met de meeste expertise hierover. Uiteraard hebben we dat altijd gedaan met de nodige kritische, journalistieke reflexen.”
Tijdens de tweede golf waren journalisten al beter geïnformeerd en werd het beleid veel meer in vraag gesteld. “En momenteel bevinden we ons in de derde golf van de journalistiek, waarbij we de trage vaccinatiecampagne in Europa en in ons land grondig aan de kaak stellen.”
Nicholas Lataire zegt uiteraard steeds open te staan voor kritiek. Zo had VTM mogelijk inderdaad wat meer niet-medische gasten aan het woord kunnen laten. “Maar nogmaals: steeds hebben we onze journalistieke keuzes bepaald op basis van de informatienoden van het moment.”
‘Geen Chinese toestanden’
Beide hoofdredacties storen zich erg aan de vergelijking die de UA-wetenschappers maken met de journalistieke verslaggeving in Rusland en China. Nicholas Lataire: “Die uitspraak is een brug te ver en gewoon onjuist. Ze toont aan dat de onderzoekers te weinig hebben geluisterd naar de inhoud en de kritische toon van onze interviews.”
Tim Pauwels, nieuwsombudsman van VRT NWS, bestempelt de uitval als een “onwetenschappelijk chargeren”. “Rusland en China zijn landen waar dissidente journalisten in de gevangenis vliegen, komaan zeg.”
(LV)
Stefaan Walgrave en Ine Kuypers:
TV-nieuws in 2020: de coronastorm, grote veranderingen in het nieuws en de medische invalshoek
https://www.steunpuntmedia.be/wp-content/uploads/2021/04/Nieuwsmonitor-30.pdf
