Nederlandse freelancer Bette Dam schetst heel ander beeld van Afghaanse taliban
Sinds enkele jaren trekt de Nederlandse freelancejournaliste Bette Dam onverschrokken door Afghanistan op zoek naar het ware gelaat van de door het westen zwaar gediaboliseerde taliban. Dat levert behalve veel informatiebijsturing ook een flink stuk mediakritiek op.
Charlotte Michils
Bette Dam kwam op 11 september – van symboliek gesproken – haar nieuwe boek voorstellen in het Vlaams-Nederlandse gemeenschapscentrum deBuren in Brussel. De Afghanistan-experte doet daarin verslag van haar jarenlange zoektocht naar de gewezen nummer één van de taliban, moellah Omar. Dam beschrijft hoe de relatief onzichtbare Omar uitgroeide tot staatsvijand van het westen. Zijn link met het Al Qaida van de Saoedi-Arabische multimiljonair Osama bin Laden vormde uiteindelijk de legitimatie voor een nieuw binnenvallen in Afghanistan als vergelding voor 9/11.
Rode draad in haar betoog is dat de taliban in de westerse media veel groter worden gemaakt dan ze zijn. Volgens Dam is moellah Omar ook niet de evidente partner in crime van bin Laden die wij er in zien. Haar verhaal biedt een alternatieve kijk op een complex conflict, en levert meteen een scherp stuk mediakritiek op.
Dam stelt vast dat veel verslaggeving van het conflict het resultaat is van embedded journalism. Dat eenzijdige brongebruik leidt tot een heel westerse visie op de taliban en zijn intussen overleden spirituele leider. Volgens Dam was en is de agenda van de beweging vooral nationaal – het gehengel naar internationale erkenning daar gelaten. En ook al was hun kopman star en ultradevoot, toch was hij voor het westen een gesprekspartner. Alleen bleek uit veel mainstream berichtgeving het tegendeel.
Als voormalig NRC-correspondente ontdekte Dam al dat journalisten vooral aan het werk schieten als er aanslagen zijn. Die worden dan gemakshalve live gebracht vanuit de hoofdstad Kabul, zelfs als ze in Kandahar of het noordelijke Kunduz zijn gepleegd. Dam hekelt scherp het global script waarmee terroristische aanslagen keer op keer worden verslagen: wat beelden, het vermoedelijke aantal slachtoffers, een testimonial, en aan het eind de bewering dat de taliban erachter zitten. Zoiets voedt keer op keer het denken dat de taliban almaar sterker worden, én dat er dus meer westerse troepen in het gebied nodig zijn.
In 2012 zegde Bette Dam haar job bij NRC Handelsblad op en ruilde ze de snelle deadlines in voor haar eigen tempo als freelancer. Samen met enkele collega’s ijvert ze nu voor een betere berichtgeving, die ware feiten naar boven spit. Haar eigen verhalen worden af en toe opgepikt door Amerikaanse en Europese media zoals The Guardian, maar mainstream worden ze voorlopig niet.
Bette Dam
Op zoek naar de vijand – Het verhaal van een terrorist die een vriend wilde zijn
De Bezige Bij
334 p
Het boek werd gerealiseerd met steun van het Fonds Pascal Decroos.
