Verslaggeving over dramatische gebeurtenissen is en blijft een delicate aangelegenheid. Het nieuws komt onverwacht, massaal en moeilijk controleerbaar op ons af. En dan is het de moeilijke taak van de media om orde te scheppen in de chaos. Ook op die momenten is het onze maatschappelijke taak om sereen, eerlijk en objectief het publiek te informeren.
De meeste kranten, omroepen en mediahuizen hebben hun uiterste best gedaan om rekening te houden met de impact van de berichtgeving op slachtoffers, familieleden en al wie rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken is. Dat is een moeilijke evenwichtsoefening die telkens opnieuw door (hoofd)redacties moet worden gedaan. Daarbij moeten steeds weer allerlei uiteenlopende rechten en belangen tegen elkaar worden afgewogen: de hunkering van het publiek naar informatie over dit drama versus de verlangens van slachtoffers en hun nabestaanden naar sereniteit en rust. De publicatie van foto’s wordt door een groot deel van het publiek afgekeurd.
Laat ons eerlijk zijn: de grens tussen sereniteit en sensatie lijkt soms ver zoek. En die grens valt ook niet precies af te bakenen. Er bestaan richtlijnen en afspraken die alle media aanvaarden. Tot op de dag dat bij een dramatische gebeurtenis die afspraken blijkbaar plots niet meer bestaan.
In die context wil de VVJ herinneren aan de bepalingen van de Code van de Raad voor de Journalistiek, die naast de vrijheid van informatiegaring en berichtgeving ook de waardigheid van de slachtoffers van ongevallen in het licht stellen.
Artikel 22. De journalist houdt rekening met de rechten van eenieder die in de berichtgeving voorkomt. Hij weegt die rechten af tegenover het maatschappelijk belang van de informatie.
Artikel 23. De journalist respecteert het privéleven van personen en tast het niet verder aan dan noodzakelijk in het maatschappelijk belang van de berichtgeving.
De journalist gaat in het bijzonder omzichtig om met mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties, zoals minderjarigen, slachtoffers van criminaliteit, rampen en ongevallen, en hun familie.
Artikel 24. De journalist respecteert de menselijke waardigheid en tast ze niet verder aan da noodzakelijk is in het maatschappelijk belang van de berichtgeving.
De journalist vermijdt overdrijving bij het vrijgeven van beelden en/of details, ook wanneer de feiten de publieke opinie sterk beroeren.
Artikel 26. De journalist respecteert de slachtoffers en hun omgeving en bij zijn nieuwsgaring dringt hij zich niet ongepast op.
Een richtlijn van de Raad voor de Journalistiek biedt als aanvulling op artikel 23 van de Code verdere invulling aan de identificatiemogelijkheden en –beperkingen van (minderjarige) slachtoffers van ongevallen (zie www.rvdj.be).
Verder wil de VVJ ook nog herinneren aan de Tips voor journalisten die ze in 2005 samen met Slachtofferhulp Vlaanderen op papier heeft gezet. De brochure in kwestie gaat als bijlage. Overigens werden deze aanbevelingen onlangs nog bekrachtigd in een onderling overleg tussen media en journalistenverenigingen enerzijds, diensten van slachtofferhulp, welzijn, justitie en binnenlandse zaken anderzijds. Journalisten mogen zich niet ongepast opdringen aan slachtoffers of hun nabestaanden. Beelden van particulieren kunnen in principe enkel worden vrijgegeven mits uitdrukkelijke toestemming van die persoon of zijn nabestaanden. Jongeren verdienen gelet op hun kwetsbare positie overigens extra bescherming.
Het is onmogelijk om hier en nu uit te maken wie wel en wie niet de regels en afspraken heeft gerespecteerd. Gelet op het hevige debat daarover dringt de VVJ bij de Raad voor de Journalistiek aan op een uiterst snelle behandeling van dit dossier.
Het gaat niet om het eigen grote gelijk. Het gaat erom hoe, op welke manier, in welke sfeer er aan berichtgeving wordt gedaan. En ook hier bestaat de indruk dat in sommige gevallen de concurrentieslag zwaarder doorweegt dan het respect voor slachtoffers en familie. We begrijpen de verontwaardiging die is opgedoken. Alle media moeten de moed opbrengen om ernstig na te denken over de maatschappelijke rol die ze spelen. Over hoe we omgaan met slachtoffers van dramatische gebeurtenissen. Het antwoord is steeds weer: sereen en met respect voor alle mensen.
Ten slotte wil de VVJ samen met de Raad voor de Journalistiek nagaan of er met de Vlaamse hoofdredacties een structuur kan worden opgezet voor spoedoverleg bij berichtgeving over dramatische gebeurtenissen.
Marc Van de Looverbosch Pol Deltour.
Voorzitter VVJ Nationaal secretaris VVJ
gsm 0478/38.10.33
Foto Bert Van Den Broucke/ /Photo News
