De VVJ neemt akte van de beslissing van het Antwerpse assisenhof om het assisenproces over de misbruikte en vermoorde Julie Van Espen volledig achter gesloten deuren te houden. De VVJ beseft daarbij zeer goed de extra pijn en smarten die een openbare behandeling zou losweken bij de nabestaanden van het slachtoffer.
Toch wenst de VVJ eraan te herinneren dat rechtspraak in principe wel degelijk openbaar moet zijn, en dat beslotenheid slechts in heel uitzonderlijke gevallen kan.
In dat verband is het zeer de vraag of de rechters niet hadden kunnen beslissen om welbepaalde gedeelten van de zaak achter gesloten deuren te behandelen, in plaats van de volledige rechtszaak nu.
De VVJ kant zich ook uitdrukkelijk tegen een recent wetsvoorstel, geïnspireerd door de Hoge Raad voor de Justitie, dat van beslotenheid in zedenprocessen de regel wil maken, in plaats van de uitzondering zoals nu. Aan de rechter zou het dan toekomen om discretionair te bepalen of de zaak toch openbaar gaat.
In een ruimer kader stelt de VVJ vast dat ook andere rechtscolleges te weinig openheid geven van zaken. Zo worden gerechtelijke uitspraken niet steeds ter beschikking gesteld van de pers en voor het overige systematisch geanonimiseerd, soms zelfs wanneer er publieke figuren bij betrokken zijn. Dat bemoeilijkt nodeloos het werk van verslaggevers en vormt zelfs een voedingsbodem voor fouten in de verslaggeving.
Moderne rechtsstaten kenmerken zich onder meer door het principe dat justice not only must be done, but also must be seen to be done. Die gouden regel geldt ook voor zedenzaken, zij het dat er ad hoc en gemotiveerd kan worden van afgestapt om rekening te houden met gevoelens en wensen van betrokkenen en hun omgeving.
Aan professionele journalisten en nieuwsredacties komt het vervolgens toe om zelf af te wegen of en in welke mate gevoelige informatie wordt verspreid. Hun deontologische Code bevat diverse bepalingen ter zake, en via de Raad voor de Journalistiek kunnen die ook worden afgedwongen.
het VVJ-bestuur
13 december 2021
