Met zijn jaarrapport focust persveilig.be – het aangifteplatform voor meldingen van agressie tegen journalisten – op nationale incidenten. Dat waren er in 2024 – het jaar van 'de moeder aller verkiezingen' – heel wat.
Tegelijk kan dit rapport niet buiten de slachtoffers in internationale conflicten. Op 7 oktober herdacht Israël de Hamas-aanval. Als reactie startte het een almaar uitdijende oorlog die een ontzagwekkend aantal burgerslachtoffers maakte. Onder die slachtoffers bevinden zich ook veel journalisten. Begin oktober waren er liefst 136 Palestijnse, 4 Israëlische en 5 Libanese gedode journalisten in Gaza. Ook Vlaamse collega’s Robin Ramaekers en Stijn De Smet raakten gewond. En het Midden-Oosten is niet het enige kruitvat. In Oekraïne zijn na drie en een half jaar oorlog 18 journalisten gedood. Dit rapport herdenkt alle journalisten die de ogen en oren van de wereld willen zijn in internationale conflicten.
Nationale incidenten in 2024 tot medio oktober ’24
Pleidooi voor genuanceerde dialoog met het middenveld
Niet akkoord met berichtgeving? Dat kan perfect. Probeer wel genuanceerd te blijven en in dialoog te gaan. Een nobel maatschappelijk doel vergoelijkt geen bagger. @WegWanBeheer, een activistisch account op X over verkeersveiligheid, verwijt De Standaard in een post op 19 februari een 'bron voor gesubsidieerde informatie' te zijn.
Agressie tegen journalisten van ROBtv en Het Nieuwsblad tijdens brandverslaggeving in Bertem
Op zaterdagavond 10 maart werd een videojournalist van ROBtv bedreigd terwijl hij verslag deed van een brand in een loods in Bertem. Een jonge man beledigde hem en negeerde zijn pogingen tot gesprek. Een oudere man kwam tussenbeide en blokkeerde de camera, waarna hij de journalist lichtjes duwde toen deze dreigde de politie in te schakelen. De journalist meldde het incident bij de politie, die met de man sprak. Ook een journalist van Het Nieuwsblad werd onder druk gezet van omstanders om beelden te wissen.
VRTNWS-journalist belasterd op Twitter na artikel over onderzoek naar Sven Pichal
Na een artikel over bijkomend onderzoek naar voormalig radiopresentator Sven Pichal beschuldigt een man uit Oudbergen een VRTNWS-journalist ten onrechte van drugsgebruik op X. In de tweet noemt de man de volledige naam en woonplaats van de journalist en beweert hij valselijk dat hij deze informatie uit diens omgeving heeft vernomen. Ook plaatste hij een herkenbare foto, wat de veiligheid en privacy van de journalist én diens zoon in gevaar brengt. De journalist, die de man niet kent, heeft een klacht ingediend bij de politie wegens laster. Het vooronderzoek van het parket van Limburg loopt nog. De journalist laat aan de VVJ weten dat 'hij er nog wekelijks over aangesproken wordt op straat en dat het zijn professionele contacten bemoeilijkt heeft'.
VRT-journalisten misbruikt in online oplichting
Op sociale media circuleren opnieuw valse nieuwsberichten met VRT-gezichten. Dat kopt VRT NWS CHECK. In nagemaakte interviews proberen oplichters mensen naar valse beleggingsplatformen te lokken. Een van de valse berichten toont bijvoorbeeld een interview met Bart De Wever over investeringen. De scams zijn in de eerste plaats gevaarlijk voor wie er het slachtoffer van wordt. Tegelijk ondermijnen ze de geloofwaardigheid van de journalist door er misbruik van te maken.
Journalisten doelwit van geweld tijdens boerenprotest
Tijdens het boerenprotest in maart werden heel wat collega’s van BRUZZ, VRT NWS en VTM het doelwit van agressie. De pers werd bekogeld en camera's werden afgepakt. Een BRUZZ-journalist werd zelfs fysiek aangevallen. 'Een trieste primeur die noch de persvrijheid noch de kern van de discussie over het Europese landbouwbeleid ten goede komt', zegt BRUZZ-redactiechef Koen Cypers. VVJ laat in een tweet weten dat geweld tegenover journalisten niet kan. Ze maant de boeren aan om de pers zijn werk te laten doen.
Intimidatie vanwege ‘tScheldt houdt aan
Eind maart krijgt journalist Jan Stevens andermaal een ingebrekestelling in zijn bus vanwege de satirische website ‘tScheldt. De actie maakt deel uit van een kruistocht die al zeer lang duurt. Zie eerder voor gezamenlijk VVJ-statement. Medio april maakt Stevens ook melding van doodsbedreigingen op X vanuit extreemrechtse hoek.
Humo en Stevens zijn niet de enige collega’s die geviseerd worden. Ook collega’s van De Standaard en De Morgen Mark Eeckhaut, Christoph Meeussen en Bruno Struys worden door de mangel gehaald (‘tScheldt-artikel van 2 februari 2024, tweets van 15 april en 29 april 2024 ...).
Anonieme haatspraak online: rapporteren maar
Het internet kraakt onder anonieme haatspraak. In een tweet roept journalist Kasper Goossens op om een akelige, anonieme tweet te rapporteren. In de tweet is sprake van 'hoernalisten' en Neurenberg-processen 2.0 voor de pers. VVJ vestigde meermaals de aandacht op het risico van zelfcensuur bij anonieme intimidatie. Ze wijst op de noodzaak van een bevel tot identificatie in burgerlijke procedures. Dat laat toe de anonimiteit van de trol op te heffen en hem op het matje te roepen in een burgerlijke zaak, iets wat in tegenstelling tot de buurlanden nog niet kan in België. Meer info over deze waarborg in het VVJ-memorandum.
'Apache moet opgedoekt worden'
Via het Apache-formulier loopt volgende anonieme mail binnen: 'Even ter info, na 9/6 zal uw terreur-leugenclubje (sic) opgedoekt worden …'. Het opgegeven mailadres is 'parabellum@loser.links'. 'Parabellum' verwijst volgens Wikipedia naar een bepaald kaliber patroonmunitie voor pistolen en pistoolmitrailleurs.
Pers toegang ontzegd tot conservatief congres in Boedapest wegens 'te woke'
In april kreeg VRT NWS te horen niet welkom te zijn op het Europese CPAC-congres in Boedapest, omdat het nieuwsmedium als 'te woke' wordt beschouwd. De organisatoren gaven nog mee dat VRT in de toekomst welkom is, mocht de organisatie 'minder woke' worden. Ook andere media, waaronder NOS en de Volkskrant, werden om dezelfde reden geweerd.
VVJ hekelt intimidatie bij huiszoeking Koerdische mediabedrijven
In een statement veroordeelt VVJ de intimidatie bij de huiszoeking van 22 en 23 april in de gebouwen van de Koerdische zenders STERK TV en Medya Haber in Denderleeuw. De federale politie voerde de actie uit op verzoek van het Franse antiterrorismeparket in verband met de financiering van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK).
De Koerdische mediabedrijven hekelen het machtsvertoon waarmee de huiszoeking gepaard ging. De VVJ van haar kant wijst op de strenge voorwaarden voor inmenging in de persvrijheid in België en roept op tot opheldering over de gebeurtenissen.
Politici hebben een voorbeeldfunctie
Opeenvolgende persveilig.be-jaarrapporten betreuren de trend dat politici en woordvoerders journalisten framen op sociale media. Verontrustend is dat dit verhaal ook uitdijt naar centrumpartijen. Net als de politiek heeft ook de pers een cruciale functie in een democratie.
Pro-Russische hackers vallen Belgische media aan voor verkiezingen
In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen viseerden pro-Russische hackers van de groep NoName057(16) websites van verschillende Belgische mediabedrijven, waaronder De Standaard, Het Nieuwsblad en persagentschap Belga. Deze aanvallen, voornamelijk uitgevoerd via DDos-technieken, veroorzaakten grote hinder, waardoor de website van Belga meer dan een uur offline was. Eerder die week werd ook de site van de Raad voor de Journalistiek bestookt.
Rechter verwerpt klacht van voetbalclub Anderlecht tegen Humo-journalist wegens reputatieschade
Voetbalclub RSC Anderlecht spande een rechtszaak aan tegen Humo-journalist Jan Hauspie vanwege zijn artikel 'Mauve malaise: de diepe crisis bij Anderlecht', waarin hij de problemen binnen de club aan de kaak stelt. RSCA Anderlecht beschuldigde Hauspie van reputatieschade, maar de Brusselse rechtbank verwierp op 15 april in scherpe bewoordingen de klacht van de club.
De rechter oordeelde dat de procedure bedoeld was om de journalist te intimideren. Hoewel het vonnis kenmerken vertoont van een SLAPP (Strategic Lawsuit Against Public Participation of een intimiderende, nutteloze rechtszaak, nvdr), kwam er geen formele veroordeling wegens tergend en roekeloos geding. Dit omdat Hauspie geen tegenvordering had ingesteld op basis van artikel 780bis van het Gerechtelijk Wetboek. Een analyse van Professor emeritus Dirk Voorhoof van de UGent vind je op journalist.be.
GvA-reporter voelt zich geïntimideerd na verdachte situatie voor zijn woning
GvA-reporter David Van Turnhout deed aangifte bij de politie na een verontrustende ervaring voor zijn woning op zondag 16 juni 2024. Vanuit zijn woonkamer op de eerste verdieping zag hij een zwarte Mercedes traag voorbijrijden, met twee personen die gefocust leken op zijn woning. De bestuurder opende het raampje, zodat de passagier foto's kon maken van het huis met een gsm.
Toen de bestuurder merkte dat de journalist hen in de gaten hield, reden ze snel door. Van Turnhout, die in het verleden gevoelige artikelen publiceerde, voelt zich geïntimideerd en vermoedt dat de situatie mogelijk verband houdt met zijn werk. Daarom deed hij preventief aangifte bij de politie en bracht VVJ op de hoogte.
Adjunct-hoofdredacteur van Humo met de dood bedreigd naar aanleiding van column Herman Brusselmans
Als gevolg van een satirische column van Herman Brusselmans in Humo wordt adjunct-hoofdredacteur Matthias Vanderaspoilden met de dood bedreigd. De doodsbedreigingen treffen niet enkel de journalist maar ook dienst peuter. In een gezamenlijk statement noemt de VVJ die intimidatie onaanvaardbaar.
Franstalige journalisten bedreigd na overwinning extreemrechts in Ninove
Na de overwinning van Forza Ninove op 13 oktober kwamen Franstalige journalisten onder druk te staan, meldt Belga. RTBF-reporter Thi Diêm Quach en RTL-journalist Christophe Deborsu werden tijdens de verkiezingsavond verbaal en fysiek lastiggevallen door aanhangers van de partij. Deborsu werd bedreigd omdat hij Frans sprak, en voelde zich genoodzaakt politiebegeleiding te vragen. Ondanks de verkiezingsoverwinning hing er een gespannen sfeer, waarbij de veiligheid van de journalisten in het gedrang kwam.
Uitdijend drugsgeweld treft ook journalisten
'Alweer Bethlehemplein, Sint-Gillis', tweet journalist Pieter Van Maele (De Standaard). Toen hij een artikel schreef over de overname van het plein door de drugsdealers werden hij en zijn fotograaf omsingeld en bruut weggejaagd door dealers.
2024 was een bijzonder woelig jaar. VVJ roept journalisten op om te blijven melden. Een incident overstijgt vaak het individuele, het is tien-tegen-een van sectorbelang en dus maatschappelijk relevant. Melden kan op persveilig.be.
(CM)
