Onderzoekers van de Universiteit Gent en aan Franstalige kant de ULB en de Université de Mons hebben het profiel van de Belgische journalist anno 2023 in kaart gebracht. Het gemiddelde exemplaar blijft een witte man van middelbare leeftijd - 46,4 jaar om precies te zijn - met een hoog opleidingsniveau.
Het onderzoek werd, zoals intussen elke vijf jaar, uitgevoerd in samenwerking met de VVJ en haar Franstalige zustervereniging AJP. Het aantal deelnemers aan de enquête lag met zowat 1.400 beroepsjournalisten (waarvan 790 Vlaamse) aan de hoge kant.
Twee op de drie Belgische journalisten zijn man, maar bij de jongere vakgenoten (tot 35 jaar) zijn de twee genders in evenwicht. Met het schrijden van de jaren vallen vrouwen evenwel fors meer uit, zodat in de leeftijdscategorie 55-plus de verhouding op 77 % mannen en 23 % vrouwen ligt. Het is niet het enige genderverschil dat de onderzoekers aantroffen. Zo blijken vrouwen maandelijks gemiddeld 130 euro netto minder te verdienen dan hun mannelijke collega's, en dit terwijl ze wel vaker een universitair diploma hebben.
Qua arbeidsstatuut blijft de verhouding op 3 loontrekkenden tegenover 1 zelfstandige liggen (15 jaar geleden was nog 4 op de 5 werknemer). Opvallend hier is dat zowat de helft van de zelfstandige journalisten aangeeft dat dit statuut niet hun eigen keuze is.
Een verklaring is ongetwijfeld de loonkloof tussen beide categorieën. Belgische journalisten verdienen gemiddeld om en bij 2.500 netto per maand, maar voor freelancers ligt dat bedrag op 1.936 euro, of zowat 715 euro lager dan hun loontrekkende collega's. Bij de presentatie van de Journalistensurvey, woensdag in het Journalistenhuis, drongen VVJ en AJP er bij de aanwezige Vlaamse en Franstalige ministers van Media op aan om hiervoor aandacht te hebben bij hun steunbeleid voor de nieuwsmedia. Meer sociaal overleg en betere arbeidsvoorwaarden moeten dringend worden opgenomen in de subsidievoorwaarden voor overheidssteun aan de pers.
De onderzoekers focusten daarnaast op het groeiende probleem van grensoverschrijdend gedrag in de journalistiek. Ruim de helft van de respondenten gaf aan hiermee al te maken te hebben gehad. Verbale agressie en intimidatie komen het meest voor, maar 7 % onderging ook seksueel grensoverschrijdend gedrag en 5,4 % meldde fysiek geweld. En nog een opvallend cijfer: 56 % van de journalisten beaamt dat 'audience metrics' een steeds grotere invloed hebben op het werk. Net zoals de almaar groeiende werkdruk en de afnemende werkzekerheid wreekt zich dat op de beroepstevredenheid van de Belgische journalist.
Het politieke profiel van de Belgische journalist tot slot blijft vrij stabiel veeleer centrumlinks; Groen en Vooruit-kiezers zijn in de meerderheid. Intussen wees ander onderzoek (van de Universiteit Antwerpen) evenwel uit dat dit geen impact heeft op het journalistieke werk, tenzij veeleer in omgekeerde zin, nu journalisten hun eigen mediabedrijf en publiek doorgaans politiek rechtser inschatten dan henzelf.
Meer: JOURNALISTENSURVEY 2023
