Europa lichtte voor het eerst de werking van de rechtsstaat door in elk van de 27 lidstaten. De Commissie onderzocht onder meer de werking van het gerecht, de doeltreffendheid van de corruptiebestrijding en de mate van persvrijheid en mediapluralisme. Voor België valt het rapport overwegend positief uit. Het verwijst onder meer naar de constitutionele en andere waarborgen inzake persvrijheid en duidt op de onafhankelijkheid van de toezichthouders voor de audiovisuele media. Ook de VVJ mag een pluim op haar hoed steken voor het door haar in 2019 opgerichte Meldpunt Agressie tegen Journalisten. Geen geschikter moment dus om een nieuwe stand van zaken te maken van binnengelopen meldingen.
Charlotte Michils
Het VVJ-Meldpunt registreerde tot dusver in 2020 dertien nieuwe incidenten tegen journalisten. Dat is vergelijkbaar met het aantal meldingen in het jaar van de lancering. Intimidatie op sociale media en rechtszaken tegen onderzoeksjournalisten komen meer dan eens voor. Andere klachten gaan over geweigerde toegang tot locaties, verbaal geweld en zelfs fysieke agressie. Telkens gaat het om incidenten die de normale omgangsvormen met journalisten overschrijden. De VVJ roept op om ze te blijven delen via haar meldpunt en probeert er telkens zo gepast mogelijk op te reageren.
Chronologisch overzicht van de meldingen in 2020
Cameraploeg raakt slaags met beveiligingsmedewerkers aan het Europees Parlement (oktober 2020)
Een cameraploeg van de Zweedse omroep SVT krijgt verbod om te filmen aan de ingang van het Europees Parlement. De verslaggevers worden verzocht hun 'footage' te deleten. Filip Huygens, één van de aanwezige journalisten, getuigt dat hij zoiets in acht jaar Europaverslaggeving nog niet heeft meegemaakt. Hij wijst op zijn nationale perskaart en officiële accreditatie en beklemtoont de consignes van veiligheidsmensen en militairen steeds te hebben opgevolgd. De VVJ liet intussen weten dat journalisten effectief het recht hebben om beelden te schieten aan het Europees Parlement en roept op om niet in te binden op dit punt.
Jan Nolf op Twitter geblokkeerd door Vlaams Justitieminister Zuhal Demir (september 2020)
Vlaams Justitieminister Zuhal Demir blokkeert journalist (en voormalig rechter) Jan Nolf na diens post op twitter waarin hij Demirs haatdragende omschrijving van Gents burgemeester Mathias De Clercq laakt. Jan Nolf voert aan dat hij - als justitiewatcher - daardoor Demirs beleid niet langer kan volgen. Haar tweets bevatten immers vaak beleidsinfo. Nog volgens de journalist had de minister hem op Twitter gewoon kunnen 'negeren' i.p.v. 'blokkeren'. Hij noemt haar reactie disproportioneel en acht zijn recht op informatie geschonden.
Persfotografen ernstig bedreigd op betoging Vlaams Belang (september 2020)
Twee professionele fotografen - werkzaam voor De Standaard (Kristof Vadino) en fotoagentschap Isopix (Hadrien Duré) - moesten vluchten nadat ze tijdens een Vlaams Belang-manifestatie werden afgedreigd. Het ging om de mobilisatie met auto's op de Heizel in Brussel tegen de vorming van de regering-Vivaldi.
Apache gedwongen om artikel offline te halen na procedure in kort geding op eenzijdig verzoekschrift (september 2020)
Met een vordering op eenzijdig verzoekschrift (dus zonder dat de tegenpartij wordt gehoord) verplicht projectontwikkelaar Erik Van der Paal de onderzoeksjournalistieke website Apache om een artikel waarin hij wordt genoemd, offline te halen. Dit op straffe van een dwangsom van 5.000 euro per dag. De rechtszaak is het zoveelste dreigement aan het adres van de nieuwswebsite.
Shout-out VRT-correspondent in de VS over haat op Facebook (augustus 2020)
Eind augustus laat VRT-correspondent in de Verenigde Staten Björn Soenens zich in een uitvoerige post uit over de haatdragende en onwelvoeglijke reacties die hij te verwerken krijgt als journalist, met name op Facebook. "Het gaat eigenlijk niet eens over mij. Maar het lijkt niet voorbij te gaan. Mijn taak is het, ook in deze turbulente tijd, om een soort kanarie in de steenkoolmijn te zijn."
Klacht tegen Apache doorverwezen naar de correctionele rechtbank (juni 2020)
De Antwerpse raadkamer beslist om een klacht van projectontwikkelaar Erik Van der Paal tegen Apache door te verwijzen naar de correctionele rechtbank. Daarmee gaat de raadkamer in tegen het standpunt van het openbaar ministerie. Van der Paal diende de klacht in na publicatie van een artikelenreeks waarin hij wordt genoemd. Eerder diende Apache klacht in tegen de projectontwikkelaar nadat bleek dat hij journalisten van Apache had laten schaduwen door privédetectives.
Schrijven over racisme baart … racisme (juni 2020)
Apache-journaliste Samira Atillah gooit de spreekwoordelijke handen in de lucht na de zoveelste racistische en haatdragende reactie online op artikels waarin ze racisme aankaart. "Als het niet zo droevig was, had ik erom gelachen", verzucht ze op Twitter.
VTM NIEUWS roept het publiek op om journalisten hun werk te laten doen in veilige omstandigheden (maart 2020)
Tijdens een live interventie voor VTM NIEUWS wordt journaliste Evelyne Boone in volle coronacrisis op de wang gekust door een voorbijganger. Niet alleen is zoiets door het coronarisico onverantwoord, het is tevens een aanranding van de eerbaarheid, aldus hoofdredacteur Nicholas Lataire. VTM en de journaliste dienden klacht in tegen de man.
Vakpersjournalisten het recht ontzegd om foto’s te nemen (maart 2020)
Als vakpersjournalisten Geert Van Lierde en Firmin De Maître na een interview met een ACV-topman over de bussector en De Lijn nog enkele foto’s willen nemen, krijgen ze van een buschauffeur te horen dat ze een "schriftelijk document van de directie nodig hebben om foto’s te maken van bussen". Quod non.
Sterk TV laakt censuur jegens Koerdische journalisten (maart 2020)
Karabaş Memed Drewş, een uit Turkije gevluchte journalist, vraagt hulp aan de VVJ en haar Franstalige zusterorganisatie AJP nadat zijn Twitter-account voor de zoveelste keer werd afgesloten, vermoedelijk onder buitenlandse druk. Na een interventie door de journalistenverenigingen ziet de journalist zijn Twitter-account hersteld.
Politie ontzegt regiojournalist toegang tot plaats ongeval (februari 2020)
TVO-regiojournalist Herwin Heyman vraagt de VVJ tussenbeide te komen nadat hij urenlang buiten de perimeter rond de plaats van een ongeval in het Oost-Vlaamse Zandbergen wordt gehouden. Hij laakt de willekeur van de politiemensen en hun hiërarchie, die de ene journalist wel en de andere niet toelaten tot de site.
EU Observer in het verweer tegen internetcensuur (februari 2020)
EU Observer, een internetmagazine met focus op Europees beleid, is door het bedrijf Flying Group Holding in kort geding voor de rechter gedaagd. Flying Group Holding verwijt het online medium onzorgvuldige journalistiek en eist dat een artikel offline wordt gehaald. Uiteindelijk beslist de rechter in het voordeel van de nieuwswebsite.
Journalist aangevallen door zoon van gewezen Vlaams Belang-provincieraadslid (januari 2020)
Journalist Dirk Selis is fysiek aangepakt door Wim Beckers, zoon van Rik Becker, een gewezen provincieraadslid voor Vlaams Belang. De aanleiding blijkt een artikel te zijn waarin de journalist berichtte over het onverwachte overlijden van Rik Beckers. "Voor ons is dit onaanvaardbaar, hier is duidelijk een grens overschreden", aldus HLN-hoofdredacteur Frederik De Swaef.
Naar het overzicht van meldingen in 2019
Naar het Belgisch rapport van de Europese Commissie (Rule of Law Report Country Chapter on the rule of law situation in Belgium)
