Artificiële intelligentie dringt almaar meer ook in de nieuwsmedia door, daarvan getuigt de ‘volledig AI-gedreven’ sportnieuwssite resport.nl die Mediahuis Nederland zopas lanceerde.
De stukken die de site publiceert, zijn afkomstig van het persbureau ANP, maar ChatGPT zorgt volgens Mediahuis ‘voor nieuwe en pakkende koppen bij de tekst’. AI zorgt er verder voor dat de artikelen in de juiste categorieën worden gezet en voorzien worden van de juiste tags. ‘In een volgende fase, waar nu aan wordt gewerkt, worden de artikelen onder meer verrijkt met biografieën over sporters, klassementen en trivia-achtergronden.’ De stukken worden zonder menselijke tussenkomst gepubliceerd, maar dagelijks zijn er checks door ervaren redacteurs.
Berichten over toepassingen van AI in de journalistiek volgen elkaar in sneltempo op. In India wordt het televisienieuws gepresenteerd door virtuele nieuwsankers. In Duitsland pakte het magazine Die Aktuelle in april uit met een fake interview met Michael Schumacher dat gemaakt werd met behulp van AI. Bild Zeitung en Die Welt kondigden in juni aan dat er op regionale redacties 200 werknemers ontslagen worden die gedeeltelijk vervangen worden door AI. Eind juli raakte bekend dat Google een AI-technologie test om nieuwsverhalen te schrijven en hierover een aantal grote mediabedrijven heeft ingelicht.
Omdat ze vrezen voor aantasting van het vertrouwen in de media, pleitte een groep van internationale nieuwsbedrijven zoals AFP onlangs in een open brief voor meer regulering over het gebruik ervan. Kranten als De Volkskrant hebben intussen verzekerd dat hun journalisten teksten zelf blijven schrijven en dit niet laten doen door AI.
Uit een bevraging bij de Vlaamse mediabedrijven blijkt dat het gebruik van AI weliswaar beperkt is, maar dat er overal nieuwe mogelijkheden worden uitgetest. Bij DPG Media bijvoorbeeld krijgt elke gemeente dagelijks reeds een eigen weerbericht dat automatisch wordt gegenereerd. ‘We bekijken of AI een rol kan spelen bij welbepaalde taken’, aldus Jo Buggenhout van DPG Media. ‘Denk aan het vinden van alternatieve titels, het inkorten van artikels of het geven van feedback over de helderheid van een tekst. De opties voor de toekomst zijn wellicht aanzienlijk. Maar alles moet eerst uitgebreid getest, gecheckt en gedubbelcheckt worden omdat onze betrouwbaarheid ons hoogste goed is en blijft.’
Persagentschap Belga gaat in samenwerking met de Group 39, de alliantie van onafhankelijke persagentschappen in Europa, de komende maanden op zoek naar technologie die de kwaliteit van de teksten kan verbeteren en voert hiervoor momenteel experimenten met AI uit op de redactievloer.
Niet bij De Standaard
Karel Verhoeven, hoofdredacteur van De Standaard, is niet onverdeeld gelukkig met de lancering door Mediahuis Nederland van resport.nl, 'Dat een redacteur pas achteraf controleert wat gepubliceerd wordt, hoort niet als je betrouwbaarheid nastreeft. Zo werken is in elk geval uitgesloten bij De Standaard. De aankondiging is wellicht ook wat zomers groot uitgevallen. Het gaat om berichten van het persbureau ANP die met behulp van AI voorzien worden van nieuwe titels. Deze site is overigens geen initiatief van een nieuwsredactie, maar van Nederland Digital Platforms, die advertentiegedreven publicaties uitgeven.'
Mediahuis heeft interne richtlijnen over hoe om te gaan met AI, en die sturen zowel ontwikkelaars als de redacties aan. Karel Verhoeven: 'We bekijken hoe artificiële intelligentie het journalistieke werk kan versterken en ondersteunen en het publieke bereik kan vergroten. Ons vak is betrouwbaar zijn. Dat vervang je niet door AI. Er moet dus altijd een journalist aan te pas komen voor publicatie, en als Al een rol speelt in de publicatie, willen we de lezer daar altijd transparant over informeren. Zoals trouwens de Code van de Raad voor Journalistiek het nu voorschrijft.'
Het gebruik van AI in de professionele journalistiek is volgens Verhoeven niet meer tegen te houden. 'Dat wil je ook niet. AI wordt een belangrijk werkinstrument. Het zal media die door hun lezers betaald worden kwalitatief vooruit stuwen. Want wat AI kan, wordt gratis. De lezer dreigt te worden overspoeld door AI-teksten. Wij, professionele journalisten, moeten dus systematisch beter doen. Dat wordt een uitdaging. Maar AI gaat niet op pad, praat niet met mensen, en maakt geen scoops. AI recycleert. Ons werk moet dus origineler en nieuwer zijn. Menselijker, zowel qua gevoel als qua intelligentie, en natuurlijk betrouwbaarder. Wie nu maakt wat AI evengoed kan produceren, de snelle stukjes op basis van enkele digitale bronnen, die moet zich inderdaad zorgen maken. Misschien valt er een medium mee te componeren, maar veel journalisten zullen er niet werken.'
Luc Vanheerentals
