De Journalisten Auteursmaatschappij (JAM) ontving vorig jaar 1,87 miljoen euro aan inkomsten. Die auteursrechten worden verdeeld onder de 4000 leden.
Het grootste deel van de inkomsten komt van Reprobel (1,36 miljoen euro) en Auvibel (220.784 euro), zo blijkt uit het jongste jaarverslag. Reprobel int en verdeelt vergoedingen voor repografie die het verkrijgt via heffingen bij bedrijven en overheidsdiensten voor kopieën die zij maken. Reprobel int eveneens het leenrecht bij bibliotheken. Auvibel doet hetzelfde met heffingen op het kopiëren voor eigen gebruik van geluids-, audiovisuele, literaire en grafische werken. Deze vergoedingen worden betaald door fabrikanten en invoerders van toestellen (zoals smartphones en pc’s) en blanco dragers (zoals USB-sticks) waarmee kan worden gekopieerd. Verder put de JAM nog gelden uit onder meer contracten met krantenuitgevers.
Het bedrag van 1,87 miljoen euro in 2022 is lager dan de 2,2 miljoen van het jaar voordien. 2021 was echter een recordjaar wegens een belangrijke regularisatie door Reprobel van niet-betaalde, betwiste vergoedingen tijdens de vorige jaren. In totaal inde Reprobel in 2021 27,5 miljoen tegenover 26,4 miljoen in 2022. Reprobel verdeelt dit geld onder enkele beheervennootschappen van auteurs en uitgevers, waaronder de JAM. Bij Auvibel was er goed nieuws omdat de inningen stegen als gevolg van een koninklijk besluit van 1 april 2022. Dat breidde de privékopievergoeding uit tot nieuwe producten. Het geïnde bedrag steeg hierdoor van 16,6 miljoen tot 21,07 miljoen.
De JAM telt momenteel 4000 leden. De auteursmaatschappij keerde in 2022 slechts 563.218 euro uit aan de leden. Volgens directrice Anne-Lize Vancraenem komt dat doordat de JAM in dat jaar in eerste instantie maar weinig aangiften ontving van de leden. Een herinneringscampagne in het najaar resulteerde alsnog in een hoge respons, waardoor de uitbetaling voor reprografie en thuiskopie aan vele leden pas begin 2023 uitgevoerd kon worden. Als gevolg van een informaticaprobleem kon overigens een deel van de geïnde rechten uit een verder verleden nog niet worden verdeeld. De directie hoopt dat probleem nog dit jaar op te lossen. De JAM besteedt daarnaast 19 procent van haar inkomsten aan werkingskosten.
Belangenverdediging
De JAM doet ook aan belangenverdediging. Dat is onder meer het geval met betrekking tot de wet van 19 juni 2022, die de EU-Richtlijn 2019/790 inzake auteursrechten omzet in Belgisch recht. Google en META dienden in januari 2023 bij het Grondwettelijk Hof een verzoek in tot nietigverklaring van meerdere artikels uit die wet. De JAM heeft samen met de VVJ en de AJP een memorie van tussenkomst ingediend ter ondersteuning van de Belgische Staat. Ook de fiscale hervorming van het auteursrecht werd door de JAM samen met de VVJ en AJP nauw opgevolgd. Dit kon niet verhinderen dat vanaf de aanslagjaren 2024 en 2025 nog slechts achtereenvolgens 40 en 30 procent van de inkomsten van freelancers fiscaal onder de auteursrechtenregeling vallen in plaats van 50 procent nu. Met de uitgevers wordt momenteel bekeken hoe dit fiscale verlies voor de freelancejournalisten kan worden gecompenseerd.
Luc Vanheerentals
