VVJ richt Meldpunt in voor agressie tegen journalisten

Foto: Belga

De VVJ merkt sinds enige tijd een verruwing in de omgang van machthebbers en burgers met journalisten. Nochtans is het allesbehalve normaal dat een journalist die zijn of haar werk doet daarvoor wordt beledigd, beschimpt, belasterd, bespogen, betast, geduwd, geslagen of nog erger. Daarom richt de VVJ een specifiek Meldpunt in voor fysieke of verbale agressie tegen journalisten. Klachten zullen een onmiddellijke respons krijgen, worden intensief gemonitord en zullen worden doorgepubliceerd op internationale platformen. Hier vinden journalisten het aangifteformulier.

EEN VVJ-MELDPUNT VOOR AGRESSIE TEGEN JOURNALISTEN

Er is een zekere verruwing van het maatschappelijke verkeer aan de gang. Ook journalisten ervaren meer agressie, afkomstig van burgers maar ook beleidsverantwoordelijken. Meer en meer is sprake van een zeker anti-journalistiek klimaat. Mediakritiek moet er zijn en is van alle tijden. Als beroepsvereniging van journalisten geloven we meer dan ooit in vrije, maar tegelijk verantwoordelijke journalistiek. Die verantwoordelijkheid geven we in de eerste plaats vorm via de Code en de Raad voor de Journalistiek (www.rvdj.be).

Maar mediakritiek moet inhoudelijk gestaafd en beschaafd zijn, zonder aantasting van de persoonlijke integriteit van een journalist. Precies op dit punt evolueren de zaken negatief. Zowel machthebbers als burgers gaan zich te buiten aan anti-journalistieke agressie, en lijken elkaar hierin te versterken. In de VS lokt de president, die de zogenaamde ‘fake news media’ tot ‘vijand van het volk’ heeft verklaard, zelf geweld vanwege een toenemend deel van de bevolking uit. Maar ook bij ons gaan sommige politici zich meer dan eens te buiten aan denigrerende uitlatingen over ‘de pers’ of ‘de media’, en wekken ze daarmee agressie op bij een deel van hun achterban. De agressie is vooralsnog hoofdzakelijk verbaal.

De sociale media fungeren als belangrijk platform voor deze verbale agressie, die vaak anoniem is en door bots en trollen wordt versterkt. Maar ook op straat krijgen journalisten tegenwoordig vaak beledigingen en scheldpartijen te verwerken. Tegenover vrouwelijke journalisten zijn de aanvallen vaak extra hard, met name wanneer ze een seksistisch karakter krijgen [1]. Verbale agressie kan omslaan in fysieke agressie of het dreigen daarmee.

Journalisten melden dat ze tijdens hun werk worden geduwd of omvergetrokken. Sommigen zijn recentelijk bespuugd. Een bijzondere categorie hier vormt de fysieke belaging vanwege politieagenten, die een journalist soms met fysiek geweld beletten om zijn werk te doen. In talloze landen wordt dezelfde tendens waargenomen. Zoals gezegd speelt in de VS de president zelf een nefaste rol hierin, maar ook in Europa voeden regeringsleiders een anti-journalistiek klimaat. Onder meer in Italië, Hongarije en Turkije is dat het geval. In Duitsland [2] ondervinden journalisten almaar meer agressie vanwege extreemrechts. In Frankrijk oefenen ‘gele hesjes’ opvallend veel geweld uit tegen verslaggevers [3]. In Nederland kampen sommige journalisten met grof geweld vanwege criminelen over wie ze berichten.

De gevolgen van dergelijk fysiek en verbaal geweld zijn nefast. Journalisten die worden aangevallen of geïntimeerd, dreigen – nog los van de negatieve gevolgen voor hun persoon – het slachtoffer te worden van een chilling effect, wat een hypotheek legt op hun berichtgeving. De groeiende agressie tegenover journalisten bedreigt met andere woorden de vrije informatiestroom, die zo noodzakelijk is voor ware democratie. De Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) signaleert een toenemend aantal journalisten, vaak vrouwen, die onder druk van agressie en intimidatie hun job verlaten.

Om deze redenen richt de VVJ een specifiek Meldpunt in voor agressie tegenover journalisten in Vlaanderen. Het registreren van en reageren op gewelddaden ten aanzien van journalisten was voor de goede orde altijd al een belangrijk werkthema voor de VVJ. Maar met het nieuwe Meldpunt willen we een versnelling hoger schakelen in de aanpak van het probleem. Met het Meldpunt beogen we

een oproep aan alle journalisten om alert (of nog alerter) te zijn voor verbaal of fysiek geweld dat hen overvalt. Het is niét normaal dat je als journalist wordt beledigd, beschimpt, belasterd, bespogen, betast, geduwd, geslagen of erger. Als VVJ roepen we op om dergelijke aanrandingen onmiddellijk te melden op info@journalist.be of tel. 02 777 08 40. Tevens de oproep om over een incident zoveel mogelijk bewijsmateriaal te verzamelen, in de vorm van beelden of getuigen.
een zo volledig mogelijke registratie en monitoring van de agressie-incidenten tegenover journalisten, inclusief gegevens over:
- de agressor: manifestant, socialemediagebruiker, politicus, politieagent…
- aard van de agressie: belediging, laster, bedreiging, fysiek geweld…
- de context
een onmiddellijke reactie op elke aanranding, in de vorm van een klacht bij de betrokkene en eis tot compensatie, eventueel ook een gerechtelijke klacht, en desgevallend een publieke mededeling.
een regelmatige rapportering.
doorpublicatie van de incidenten op websites van de Europese Federatie van Journalisten [4], de Internationale Federatie van Journalisten [5], het European Centre for Press & Media Freedom [6], Index on Censorship [7], de Raad van Europa [8].