De Europese Commissie, het Europees Parlement en de EU-lidstaten bereikten op 13 februari een akkoord over een ontwerp van richtlijn om het auteursrecht beter af te stemmen op het digitale tijdperk. De oude regeling van 2011 kwam niet langer tegemoet aan de uitdagingen die internetreuzen als Google en Facebook stellen. De tekst houdt voor journalisten en andere auteurs de belofte in dat ook zij gepast worden vergoed voor de exploitatie van hun werk in een digitale omgeving. Maar voor het zover is valt nog veel te gebeuren, met name op nationaal niveau.
Momenteel kan journalistiek werk omzeggens zonder vergoeding worden opgeladen, geliket en geshared. Die mediacontent laat internetgiganten bovendien toe om de persoonlijke voorkeuren van hun surfers beter in kaart te brengen waardoor ze adverteerders nog beter op hun wenken kunnen bedienen. De inkomsten die de platformen daarmee binnenrijven blijven integraal bij hen, zonder dat de creatieve sector en journalisten daarin delen. Met een nieuwe richtlijn wil Europa die 'value gap' nu dichtrijden.
De uitgevers stonden op de eerste rij om meer armslag te krijgen tegenover de internetplatformen. Hun vraag naar een nieuw naburig recht werd ook solidair gesteund door de journalistenverenigingen. Het ontwerp van richtlijn kent uitgevers nu effectief dat nieuwe recht toe. En artikel 11 vereist tegelijk dat lidstaten erop toezien dat een 'gepast deel' van die vergoeding terugvloeit naar journalisten.
Jammer genoeg vermeldt de tekst niet wat dat 'gepast deel' dan wel inhoudt en hoe de verdeling precies moet gebeuren. Aan de nationale wetgever komt het toe om dat uit te werken. De overweging bij het artikel wijst op het nationaal recht, dat de overdracht van auteursrechten kan regelen, en de contractvrijheid. Het blijft dus afwachten of er werkelijk een fair share voor journalisten komt. VVJ/AVBB is blij met de stap in de goede richting maar deelt de scepsis van de Internationale en Europese Federaties van Journalisten dat de buit nog niet binnen is.
Het kan niet de bedoeling zijn dat uitgevers de extra inkomsten grotendeels voor zich houden en de contractueel zwakkere partij opnieuw in de kou laten staan. Uiteindelijk zijn deze bijkomende inkomsten er mede gekomen dankzij de steun van journalisten- en andere auteursverenigingen. De VVJ/AVBB pleit dan ook, samen met de EFJ, voor een transparant systeem dat de journalist een duidelijk meerinkomen oplevert.
Charlotte Michils
© Christophe Vandercam/Vandercam/Photo News
