De raad van bestuur van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) is bezorgd over de nieuwe raamovereenkomsten bij de Europese mediagroep Mediahuis, waarin een bepaling is opgenomen om het gebruik van journalistiek werk voor AI-doeleinden mogelijk te maken. De Europese Federatie van Journalisten (EFJ) sluit zich aan bij haar zusterorganisaties in België en hekelt een beslissing die genomen is zonder overleg met de journalisten en hun vertegenwoordigers.
In een brief aan de uitgevers van 28 november 2024 hekelt de VVJ de volgende bepalingen van de overeenkomst, die schadelijk zijn voor de rechten van freelancers:
- Onduidelijke bepalingen: In de overeenkomsten wordt niet gespecificeerd om welke AI-toepassingen het gaat en hoe ethisch gebruik van content wordt gewaarborgd. Freelancers kunnen daardoor onbedoeld bijdragen aan technologieën die hun eigen werk bedreigen.
- Geen financiële compensatie: Hoewel het gebruik van content voor AI-doeleinden economische waarde genereert, ontvangen freelancers geen specifieke compensatie. Eerlijke compensatie en jaarlijkse indexering zijn essentieel om hun werkelijke bijdrage te erkennen.
- Beperkte keuzevrijheid: Freelancers hebben niet de mogelijkheid om te weigeren dat hun werk wordt gebruikt als trainingsgegevens voor AI. Een opt-out is noodzakelijk om hun autonomie en professionele integriteit te waarborgen.
De ontwikkeling van AI-modellen, die steeds meer steunen op content van journalisten, creëert economische waarde. Het spreekt voor zich dat freelancers, en bij uitbreiding de hele beroepsgroep - als aanbieders van deze content - hiervoor eerlijk beloond moeten worden”, aldus de VVJ in de brief.
Samen met de VVJ vragen ook AJP (de Franstalige zusterorganisatie in België), NVJ (Nederland), dju inver.di (Duitsland) en de EFJ aan Mediahuis en andere uitgevers om duidelijke richtlijnen, een passende vergoeding en een opt-outmogelijkheid. Alleen dan worden de rechten van freelancers gewaarborgd en is de sector toekomstbestendig in een snel veranderend technologisch landschap.
“Freelancers, die leven van hun werk, staan hoe dan ook onder druk als eenzame strijders tegen uitgevers en platforms - uitgevers die tot nu toe hebben geweigerd om te onderhandelen met de Duitse vakbonden. Het gebruik van AI moet passend worden beloond voor zowel vaste werknemers als freelancers”, zegt Peter Freitag, voorzitter van de Duitse beroepsvereniging voor journalisten.
Algemeen secretaris Ricardo Gutiérrez van de EFJ voegde hieraan toe: “Het is onaanvaardbaar om zelfs vandaag de dag nog te denken dat het werk van journalisten gebruikt kan worden zonder hun toestemming of vergoeding. AI mag niet worden gebruikt als voorwendsel om journalisten uit te buiten. We roepen Mediahuis op om zo snel mogelijk een consultatieproces te starten met vertegenwoordigers van journalisten om de overeenkomst te herzien. We waarschuwen dat soortgelijke bepalingen van toepassing kunnen zijn in andere landen waar Mediahuis actief is.”
Mediahuis is eigenaar van nieuwsmedia in België en Nederland, zoals De Standaard en NRC, maar ook in Ierland, Noord-Ierland, Luxemburg en Duitsland.
Getekend:
- European Federation of Journalists (EFJ)
- Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ)
- Association des journalistes professionnels (AJP)
- Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ)
- German Journalists’ Union (dju in ver.di)
