Op initiatief van de Vlaamse minister van Media en in overleg met de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin werkte het Vlaams expertisecentrum voor alcohol en andere drugs (VAD) met de VVJ zes vuistregels uit om zo correct mogelijk te informeren, zonder gebruik van drank en drugs te normaliseren of mensen te stigmatiseren.
Internationaal onderzoek bevestigt dat berichtgeving een belangrijke impact heeft op hoe mensen met deze thema’s omspringen. Die impact kan gewenst, maar ook onverwacht ongewenst zijn. Ze kan het bijvoorbeeld doen lijken alsof drugs alomtegenwoordig, en dus ‘genormaliseerd’ zijn. Terwijl de grote meerderheid van de mensen geen drugs gebruikt en dat gebruik ook afkeurt.
Zulke berichtgeving kan bij de ene de drempel voor gebruik verlagen en de andere onnodig beangstigen. Of omgekeerd: berichtgeving kan mensen die gebruiken of problemen hebben stigmatiseren, wat het moeilijker maakt om hulp te zoeken. Gelukkig kan het ook anders.
Uit de contacten in het preventiewerk en de verslavingszorg, maar ook door de vragen en bezorgheden waarmee burgers De Druglijn contacteren, weet VAD dat verslaggeving een groot potentieel heeft voor duiding bij, en inzicht in de complexiteit van deze problematiek.
Het komt erop aan om deze thema’s zo feitelijk mogelijk te brengen. Dat betekent: gebruik enerzijds niet groter of dramatischer voorstellen dan het is, en het anderzijds ook niet banaliseren. Dat voorkomt dat er onnodig of ongewild nieuwsgierigheid aangewakkerd wordt. Met name jongeren zijn daar vatbaar voor, terwijl die net kwetsbaarder zijn voor de impact van alcohol en andere drugs.
Tegelijk voorkomt een feitelijke insteek dat stigma versterkt wordt. Alcohol en illegale drugs zorgen weliswaar voor overlast, criminaliteit en gedrag dat niet goed te keuren valt, maar achter die verhalen gaan steeds mensen schuil. Personen die zich vaak in moeilijke situaties bevinden. Mede daarom is het belangrijk om in de keuze van woorden en beelden steeds de waardigheid te bewaken van de mensen die gebruiken, en hen dus niet te herleiden tot één eigenschap, gedrag of probleem.
Berichtgeving die hier rekening mee houdt, schetst een correct en empathisch beeld van de risico’s van middelengebruik. En dat is net cruciaal om de mogelijke problemen te voorkomen of aan te pakken. Zet in op de zes vuistregels die expertisecentrum VAD ontwikkelde op www.vad.be/vuistregels-journalisten. Je vindt er ook een achtergronddocument met uitgebreide informatie en bronnen.
